Περιηγητικά-ταξιδιωτικά «στα ίχνη της Ελένης-Αγιαλένης»: Διονύσης Φουρνογεράκης (Dionisis Fournogerakis) και διαδικτυακή έρευνα για την Αγιαλένη στη Ζάκυνθο (Zante)
Ελένη Ψυχογιού
Άρχές Οκτώβρη,
έλαβα το παρακάτω μήνυμα στο messenger:
Dionisis Fournogerakis
You're friends on Facebook
7 Οκτ 2021, 11:01 π.μ.
Ονομάζομαι Διονύσης
Φουρνογεράκης, ζω στη Ζάκυνθο και είμαι φωτογράφος και συντάκτης ενός τοπικού
περιοδικού [«Ο Κόντε Σπουργίτης» https://www.facebook.com/KonteSpourgitis/ ].. Διεξάγω μια έρευνα για ένα παλιό αρχοντικό
(εξοχική έπαυλη) της Ζακύνθου. από την οποία , πλέον, σώζονται μόνο κάποια
ερείπια. Η Έπαυλη ανήκε στον ιστοριογράφο Ερμάννο Λούντζη (1806-1868). Τα
ιστορικά στοιχεία που είναι γνωστά για την εν λόγω έπαυλη είναι γενικά αλλά και
ασαφή. Κανείς έως τώρα δεν είχε ασχοληθεί εκτενώς. Παράλληλα, έχω σχεδόν
τελειώσει με τον τρισδιάστατο σχεδιασμό και τις αρχιτεκτονικές απεικονίσεις του
κτιρίου (μου λείπουν κάποιες μικρές λεπτομέρειες ακόμη). Όσο αφορά την ιστορική
έρευνα που κάνω, λοιπόν, παραμένει άγνωστος μέχρι σήμερα ο αρχιτέκτονας αλλά
και η ακριβής ημερομηνία της ανέγερσης της έπαυλης. Για να μην μακρυγορώ, σε
σας έφτασα ψάχνοντας στοιχεία για τον κ. Αργύρη Πετρονώτη τον οποίο επικαλείται
ο Ντίνος Κονόμος ως πηγή στο πέμπτο του βιβλίο- τρίτος τόμος-που αφορά την
αρχιτεκτονική του νησιού και αναφέρει πως ο κ. Πετρονώτης γράφει κάποια
στοιχεία για την παραμονή του Γάλλου αρχιτέκτονα Ζοακίμ Μποσέ (Joachim Bocher)
(που πρώτος ταυτοποίησε τον ναό του Επικούριου Απόλλωνα στη Φυγάλεια) στη
Ζάκυνθο. Ο Μποσέ, φέρεται (σύμφωνα με τον Κονόμο) να είναι ο αρχιτέκτονας της
εν λόγω έπαυλης και προσπαθώ να διασταυρώσω την πληροφορία. "Έπεσα"
λοιπόν πάνω στο μπλόγκ σας fiesta perpetua και με μεγάλη μου χαρά είδα που
γράφετε πως ο κύριος Πετρονώτης ζει και βασιλεύει! Δεν έχω πρόσβαση στα
γραφόμενα του και δεν ξέρω αν θα μπορούσατε να μεσολαβησετε. Ο Γάλλος
αρχιτέκτονας παραμένει ένα μυστήριο για μένα και δεν μπορώ να βρω στοιχεία για
αυτόν πουθενά στο διαδίκτυο.
.Κατόπιν οδηγίας μου, ο
κ. Φουρνογεράκης επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον 96χρονο, γεραρό μαστρ-Αργύρη
Πετρονώτη για το θέμα που τον απασχολούσε.
Το μήνυμα του κ. Φουρνογεράκη με αφορμή την αναφορά μιας εκκλησίας του αγίου Κωνσταντίνου, έφερε για μένα στο προσκήνιο ένα ερευνητικό απωθημένο μου για το δικό μου θέμα (ή την ερευνητική μου εμμονή, αν θέλετε), δηλαδή για την μη ολοκληρωμένη αναζήτηση «στα ίχνη της Ελένης/Αγιαλένη»ς στη Ζάκυνθο. Είχα ήδη εντοπίσει, επισκεφθεί και φωτογραφίσει κατά το 2009 μία εκκλησία της αγίας Ελένης/Αγιαλένης, (κατά πληροφορίες του τότε ιερέα της) κοντά στην πόλη της Ζακύνθου αλλά δεν έχω καταφέρει έκτοτε να περιηγηθώ προσωπικά όλο το νησί «στα ίχνη της Ελένης/Αγιαλένης».
Παραθέτω παρακάτω εθνογραφικές φωτογραφίες από τον πανηγυρικό εσπερινό και την πανηγυρική λειτουργία, μέτ' αρτοκλασίας, την παραμονή και ανήμερα της γιορτής των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 20-21 Μάη του 2009, στο παρεκκλήσι της "αγίας Ελένης" λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Ζακύνθου, σε τοποθεσία μεταξύ του Αγγερικού και του Σαρακηνάδου. Για την εν λόγω "Αγιαλένη", από τα "σημάδια του τόπου" που εντοπίζω συνήθως κοντά στις "Αγιαλένες" (αρχαιότητες, αλώνια, μύλους) διαθέτω μόνο την πληροφορία των πανηγυριστών ότι πριν την πύκνωση του οικοδομικού ιστού γύρω της, στην περιοχή υπήρχε εκτεταμένη καλλιέργεια δημητριακών, οπότε κρατώ κάποια επιφύλαξη ως προς το ότι είναι "Αγιαλένη" και όχι "Κωνσταντίνος και Ελένη" , αν και είναι του 1673, κατά την πληροφορία του κ. Φουρνογεράκη.
Εκκλησάκι της "αγίας Ελένης" μεταξύ Αγγερικού και Σαρακηνάδου, 20.5.2009.. Το μονοπάτι που οδηγεί στο ναό (φωτ. Ελένη Ψυχογιού)
Εκκλησάκι της "αγίας Ελένης" μεταξύ Αγγερικού και Σαρακηνάδου, στην Ζάκυνθο, 20.5.2009. Το προαύλιο δυτικά της εκκλησίας και ο ελαιώνας (φωτ. Ελένη Ψυχογιού)
Εκκλησάκι της "αγίας Ελένης" μεταξύ Αγγερικού και Σαρακηνάδου, στην Ζάκυνθο, 20.5.2009. Πάνω και κάτω: πανηγυρικός εσπερινός, προσφορά άρτων και "Αρτοκλασία" (φωτ. Ελένη Ψυχογιού)
Εκκλησάκι της "αγίας Ελένης" μεταξύ Αγγερικού και Σαρακηνάδου, στην Ζάκυνθο, 21.5.2009. Πέτρα από προγενέστερη οικοδομική χρήση, ασβεστωμένη και στολισμένη με ρόδο, στη ΝΔ γωνία του ναού (φωτ. Ελένη ψυχογιού)
Και η Αγιαλένη έκανε
το «θαύμα» της!...
Βεβαίως όχι η «Αγιαλένη» αλλά το ερευνητικό πάθος
και η συνέπεια του κ. Διονύση Φουρνογεράκη πραγματοποίησε το «θαύμα», ο οποίος
ανταποκρίθηκε στο αίτημά μου και έκανε εκ μέρους μου -και καλύτερα κι από εμένα-
εμπεριστατωμένη έρευνα για την «Αγιαλένη» στη Ζάκυνθο, με αποτέλεσμα να διαθέτει
η έρευνά μου άλλη μια «Αγιαλένη» στο νησί, συνοδευόμενη από τα τοπογραφικά, τοπωνυμικά,
ιστορικά, αρχιτεκτονικά, παραγωγικά, αρχαιολογικά «σημάδια του τόπου» που
συνοδεύουν τυπικά σχεδόν παντού την παρουσία της «Αγιαλένης» στο τοπίο…
Μένει τώρα ζητούμενη η
δική μου αυτοπρόσωπη παρουσία στο νησί για να επισκεφθώ την «Αγιαλένη», ελπίζω
την ερχόμενη άνοιξη -κορονοϊού επιτρέποντος- και για να ανταμώσω και να ευχαριστήσω
θερμά και διά ζώσης τον κ. Φουρνογεράκη…
Παρακάτω παραθέτω τη διαδικτυακή αλληλογραφία μας
με τον κ. Φουρνογεράκη σχετικά με την έρευνά του για την «Αγιαλένη» και τα πολύτιμα
στοιχεία, ιστορικά και φωτογραφικά, που
προκύπτουν από αυτήν:
«Εχω μια ερώτηση για μια έρευνα που κάνω: είδα την παλιά φωτογραφία με τον άγιο Κωνσταντίνο στον τοίχο σας. Μήπως γνωρίζετε αν εκεί κοντά του υπήρχε καλλιέργεια σιταριών και αλώνια; Έχω εντοπίσει και Έχω εντοπίσει και φωτογραφίσει το εκκλησάκι της Αγίας Ελένης λίγο έξω από την Πόλη
Dionisis
Bρήκαμε την Αγ. Ελένη της φωτογραφίας (μάλλον)
Πρόκειται για την Αγ. Ελένη μεταξύ των χωριών Αγγερικός (ή Αγ. Κήρυκας) και
Σαρακηνάδο
Επιβεβαιώθηκε! Είναι
η Αγία
Ελένη του Κανάλε (τωρα εχει περιέλθει στην οικ. Μουζάκη)
Βρίσκεται σε υψόμετρο περ. 50 μέτρων στην κορυφή
μαλακού λόφου ενώ είναι γνωστό πως στην περιοχή υπήρχε αρχαίος οικισμός
Ζάκυνθος Φωτογραφία από αέρος της περιοχής όπου η "Αγιαλένη του Κανάλε" (φωτ.και επισημάνσεις Διονύσης Φουρνογεράκης, Νοέμβ. 2021)
Enter
Dionisis
Το ιερό βλέπει στην Ανατολή (στη Ζάκυνθο έχουμε και
εκκλησίες που δεν υπακούουν σε αυτό τον κανόνα)
Ζάκυνθος, Νοέμβρ. 2021. "Η Αγιαλένη του Κανάλε"πάνω στο λόφο (φωτ. Διονύσης Φουρνογεράκης)
Enter
Dionisis
Αυτό που δεν γνωρίζω είναι αν ο Κανάλες (πρώην
ιδιοκτήτης) είναι ο Γεώργιος Κανάλες, λόγιος, εκπαιδευτικός και μεταφραστής
(μετέφρασε ποιήματα του Δ. Σολωμου) που έζησε στη Ζάκυνθο κατα το 19ο αιώνα και
πέθανε στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Για τον Κανάλε κάπου είχα δει μια αναφορά
σε ανύποπτο χρόνο απο τον Σπυρίδωνα Δε Βιάζη, αλλά δεν ειμαι σίγουρος. Μπορεί
να ήταν απο τον Ντίνο Κονόμο ή απο τον Λεωνίδα Ζώη. Δυστυχώς, δεν θυμάμαι.
Ζάκυνθος, Νοέμβρ. 2021. "Η Αγιαλένη του Κανάλε", βορειοδυτική όψη (φωτ. Διονύσης Φουρνογεράκης)
Enter
Dionisis
Δεν σκέφτηκα να μετρήσω τις διαστάσεις. Υπολογίζω όμως
πως πρέπει να ειναι 5μ. πλάτος Χ 7μ. μήκος
Enter
Dionisis
Τέλος, ένα ρεπορτάζ για την υπαρξη αρχαίου οικισμού
στην περιοχή απο τοπικό μέσο το 2013:
Enter
Dionisis
https://www.imerazante.gr/2013/06/07/66075
Η ύπαρξη της διπλής "Αγιαλένης" στη Ζάκυνθο επιβεβαιώνεται και στο λήμμα "Ελένη" του Ζακύνθιου λεξικογράφου Λ.Χ. Ζώη όσο και σε άλλες πηγές, όπως μου τις στέλνει σε φωτογραφία ο Δ. Φουρνογεράκης:
 και διαδικτυακή έρευνα για την Αγιαλένη στη Ζάκυνθο (Zante)){kind=link}